Praha, dag 2 b

Denne dagen har vi altså vore i jødekvarteret (etter ein liten runde i nasjonalmusèet, som eg ikkje trur gjorde særleg inntrykk), og fått ei omvising i ei avvigsla synagoge til minne om dei tsjekkiske jødane som blei drepne under den andre verdskrigen. Namna på alle desse er skrivne opp på veggen inne i synagoga, jamfør bildet til venstre, som er eit lite utsnitt av denne lange lista. Ein skodespelar har lest inn alle namna på band, og dette bandet blir spelt kontinuerleg i synagoga.

I tillegg er her utstilt teikningar frå ungar i den einaste tsjekkiske konsentrasjonsleiren, Therezienstadt. Denne leiren var ikkje ein utryddingsleir, men ein mellombels stasjon for jødar som seinare blei frakta til dei ulike utryddingsleirane. Her var sjølvsagt mange familiar, og i synagoga vi besøkte var det ei lita utstilling av barneteikningar frå Therezienstadt, med namn på ungen som hadde teikna, fødselsdato og dødsdato (bildet til venstre).

Til høgre ser du gutane med hovudplagga vi måtte ha på oss under omvisinga. Jentene likte ikkje denne forskjellsbehandlinga, altså at dei mannlege jødane må ha hovudplagg (kippa) av respekt.


Tilhøyrande denne synagoga var òg ein jødisk gravlund. Jødane har ikkje lov til å endre gravene når dei er sett opp, så derfor byrjar dei i ein ny etasje oppå dei andre gravene når gravlunden er full. Dei nye steinane set dei ved sida av dei gamle. På denne gravlunden ligg det om lag 100 000 menneske gravlagt, i 12 etasjar, jamfør kaoset på bildet til venstre.


Jødane legg i tillegg steinar på toppen av gravsteinen når dei vitjar ei grav, heller enn å legge blomar (jamfør bildet til høgre, som skulle ha vore snudd med klokka. Legg hovudet på skakke). Det er to forklåringar på dette. Anten stammar det frå ørkenvandringa, då jødane berre kunne gravleggje sine døde ved å leggje steinar oppå dei, eller så har det med å gjere at jødane ikkje skal krenke noe levande, til dømes blomar, for å heidre dei døde. Du finn gjerne lappar med ulike bøner eller ønske under desse steinane, sidan dei døde står nærare Gud og kan formidle desse ønska.


Ei anna interessant opplysing vi fekk ved den siste synagoga vi besøkte: Denne synagoga tilhøyrte reformerte jødar som kom hadde blitt fordrivne frå Spania av maurerane på 1100-talet. For å demonstrere rikdom blei synagoga til desse jødane (etterkomarane i alle høve, sidan synagoga blei bygd seinare) dekorert med motiv frå Alhambra, altså maurisk kunst. Denne synagoga tillet altså orgelmusikk (dei første organistane var jamvel kristne, sidan det ikkje eksisterte jødiske organistar), i tillegg til at ho er dekorert med islamsk-inspirerte motiv (finn i farta ingen bilder herifrå).